Ulu öndərimiz Heydər Əliyevin müstəqil Azərbaycanın ədliyyə işçilərinə bəxş etdiyi peşə bayramı gününün ölkə miqyasında geniş və təntənəli şəkildə qeyd edilməsi xoş bir ənənəyə çevrilib. Hər bir ədliyyə işçisinin qəlbində ümummilli liderimizə minnətdarlıq və eyni zamanda, sonsuz iftixar və qürur hissləri yaradan bu əlamətdar gündə müasir tələblərə cavab verən ədliyyə və məhkəmə sisteminin yaradılması, inkişafı sahəsində görülən işlərə, qazanılan uğurlara nəzər saldıqca, bir daha əmin olursan ki, ölkəmiz qısa müddət ərzində həyata keçirilmiş köklü və mütərəqqi islahatlar nəticəsində demokratik dəyərlərə və ədalət prinsiplərinə sadiqliyin real nümunəsinə çevrilib.
Ulu öndərimizin dövlət quruculuğu siyasətini uğurla davam etdirən möhtərəm prezidentimiz cənab İlham Əliyevin tapşırıq və tövsiyələrinə uyğun olaraq aparılan genişmiqyaslı məhkəmə-hüquq islahatlarının uğurlu nəticələri artıq beynəlxalq aləmdə tanınır və təqdir olunur. Son vaxtlar Bakıda məhkəmə fəaliyyətinə həsr olunmuş beynəlxalq tədbirlərin keçirilməsi, ədliyyə fəaliyyəti ilə bağlı Avropa Şurasının və ölkəmizin yüksək vəzifəli şəxslərinin qarşılıqlı səfərləri, Dünya Bankı ilə ədliyyə sahəsində yeni layihənin imzalanması Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə nüfuzunun nə dərəcədə artdığını təsdiq edir. Mükəmməl qanunvericilik bazasının yaradılması, hakimlərin ən şəffaf seçimi qaydasının təsbit edilməsi, yeni məhkəmələrin təsis olunması, infrastrukturun müasirləşdirilməsi, elektron məhkəmənin tətbiqinə başlanması və digər mütərəqqi yeniliklər beynəlxalq hüquq əməkdaşlığı sahəsində ölkəmizin nümunəvi tərəfdaş kimi tanınmasına səbəb olub.
Təsadüfi deyil ki, bir çox nüfuzlu beynəlxalq qurumlar həyata keçirilən islahatların mütərəqqiliyini, Azərbaycan dövlətinin məhkəmə-hüquq sisteminin inkişafına xüsusi diqqətini öz hesabatlarında qeyd edərək bunu çox yüksək qiymətləndirirlər.
Bu günlərdə Quba Rayon Məhkəməsinin ən müasir tələblərə cavab verən yeni binasının açılış mərasimində iştirak edən Dünya Bankının ölkə üzrə meneceri xanım L.Leşçenko çıxışında Azərbaycanın Ədliyyə Nazirliyi ilə birgə fəaliyyətin səmərəliliyini və əldə olunmuş nəticələri yüksək qiymətləndirərək vurğulayıb ki, təmsil etdiyi qurumun ekspertlərinin rəyinə görə, Azərbaycanda inşa olunan məhkəmə binalarının səviyyəsi hətta Avropa standartlarını da üstələyir. O həmçinin, Azərbaycanın bu sahədə nailiyyətlərinin geniş təbliğ olunmasının əhəmiyyətini də bildirib.
Məlumdur ki, ölkəmizdə hakimlərin şəffaf prosedurlarla çoxpilləli seçim qaydası müəyyənləşdirilib. Bu sahədə qazanılan nailiyyətlər istər ölkə daxilində, istərsə də beynəlxalq aləmdə yüksək dəyərləndirilir. Avropa Şurasının Ədalət mühakiməsinin səmərəliliyi üzrə komissiyası (CEPEJ) ölkəmizdə hakimlərin seçim prosedurunu Avropaya örnək göstərərək Avropa İttifaqı tərəfindən həyata keçirilən Şərq tərəfdaşlığı ölkələrində məhkəmə islahatlarının gücləndirilməsi layihəsi üzrə hesabatda da bu seçim nümunə kimi qiymətləndirilərək digər üzv-dövlətlərə tövsiyə edilib.
Eyni zamanda, bu islahatların tərəqqisini görən nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların və maliyyə qurumlarının Azərbaycanın ədliyyə və məhkəmə sistemindəki tədbirlərə dəstək təşəbbüsünü də qeyd etmək lazımdır. Bu sahədə Avropa Komissiyası ilə birgə "Ədliyyə sahəsində islahatlara dəstək" proqramının və Dünya Bankı ilə birgə "Ədliyyə sisteminin müasirləşdirilməsi" layihəsinin uğurla həyata keçirilməsi ədliyyə və məhkəmə orqanlarının fəaliyyətinin müasirləşdirilməsi, qabaqcıl informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının geniş tətbiqi üzrə işlərə, ən əsası isə, vətəndaşların bu orqanlara müraciət imkanlarının asanlaşdırılmasına, insan hüquq və azadlıqlarının daha etibarlı şəkildə təmin olunmasına böyük töhfələr verir.
Məlum olduğu kimi, Dünya Bankı maliyyə dəstəyinin göstərilməsinə dair təşəbbüs göstərib və 2006-2014-cü illər üzrə həyata keçirilən Ədliyyə sisteminin müasirləşdirilməsinə dair birgə layihələr çərçivəsində 30-dək məhkəmənin yerləşəcəyi müasir bina və komplekslərin layihələri hazırlanıb, 5 rayon məhkəməsi üçün ən müasir İKT-lərlə təchiz olunmuş yeni binası tikilərək istifadəyə verilib, 8 məhkəmə üçün bina və komplekslərin inşası başa çatmaq üzrədir. Layihə çərçivəsində həmçinin, Konstitusiya və Ali Məhkəmə, Məhkəmə-Hüquq Şurası, Ədliyyə Nazirliyi müasir informasiya və kommunikasiya texnologiyaları (İKT) ilə təmin olunub, məhkəmə sisteminin vahid internet portalı yaradılıb, hakimlər, ədliyyə və məhkəmə aparatı işçilərinin İKT üzrə biliklərinin artırılması məqsədi ilə 1.500-dən artıq şəxs təlimlərə cəlb olunub.
Dünya Bankı tərəfindən ən uğurlu layihələrindən hesab olunan bu layihə "Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarına yüksək səviyyəli xidmətlərin göstərilməsi məqsədi ilə müasir infrastrukturun yaradılması" nominasiyasında qalib gəlib və müxtəlif dövlətlər ölkəmizin bu təcrübəsindən bəhrələnməyə maraq göstəriblər. Layihənin uğurlu nəticələri Dünya Bankı ilə əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsinə zəmin yaradıb və yeni daha iri həcmli birgə Layihənin keçirilməsi barədə razılıq əldə olunub.
Bununla əlaqədar ötən ay Dünya Bankı ilə Azərbaycan hökuməti arasında "Mütərəqqi ədliyyə xidmətləri və müasir məhkəmə infrastrukturu" adlı yeni layihə imzalanıb. Layihəni Azərbaycan Respublikası adından ədliyyə naziri, Məhkəmə-Hüquq Şurasının sədri Fikrət Məmmədov, Dünya Bankı adından Azərbaycan üzrə meneceri xanım Larisa Leşçenko imzalayıblar. Layihənin həyata keçirilməsində məqsəd məhkəmə infrastrukturunun müasirləşdirilməsi, elektron məhkəmə sisteminin yaradılması, ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsinin sürətləndirilməsi, elektron hüquqi xidmətlərin genişləndirilməsi ilə ədliyyə sisteminə dair vətəndaşların məmnunluğunun artırılmasını təmin etməkdir. Layihə çərçivəsində yeni məhkəmə və məhkəmə komplekslərinin tikintisi, elektron məhkəmə informasiya sisteminin və digər qabaqcıl İKT-lərin geniş tətbiqi, ədliyyə işçiləri və hakimlərin peşəkarlığının yüksəldilməsi, hüququn müxtəlif sahələri üzrə vətəndaşların məlumatlılığının artırılması və digər tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur.
Məlum olduğu kimi, ədalət mühakiməsinin çatımlılığı üzrə göstəriciləri nəzərə alaraq son illər ərzində ölkə ərazisində geniş regional məhkəmə şəbəkəsinin, o cümlədən vahid apelyasiya məhkəməsini əvəz edən regional apelyasiya məhkəmələrinin, həmçinin ağır cinayətlər, inzibati-iqtisadi, hərbi məhkəmələrin yaradılması yalnız bir məqsədə - regionlarda yaşayan əhalinin hüquq və mənafeyinin etibarlı qorunmasına xidmət edir. Ümumiyyətlə, son illərdə 20-dək yeni məhkəmə yaradılmış, hakimlərin sayı 2 dəfə artırılaraq 600-ə çatdırılıb, məhkəmə aparatı işçilərinin sayı isə 75 faiz artırılaraq, hər bir hakimə köməkçi ştatı ayrılıb.
Ölkəmizdə uğurla aparılan məhkəmə-hüquq islahatları çərçivəsində reallaşan ən mühüm yenilik Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2014-cü il 13 fevral tarixli sərəncamına əsasən, "Elektron məhkəmə" informasiya sisteminin yaradılmasına başlanılmasıdır. Bu ən mütərəqqi sistemin tətbiqindən sonra məhkəmələrə iddia ərizələri elektron qaydada göndəriləcək, ifadələr elektron daşıyıcılara qeyd olunacaqdır. Tərəflər vəsatətləri və şikayətləri informasiya texnologiyalarından istifadə etməklə, elektron poçt vasitəsilə göndərəcək və qəbul edəcəklər. Bu isə məhkəmə prosesləri zamanı etibarlı və sürətli məlumat mübadiləsi sisteminin fəaliyyət göstərməsini, iştirakçıların ifadələrinin və digər sübutların şəffaf şəkildə qeydə alınmasını təmin edəcək.
Bundan başqa, məhkəmə proseslərinin audio, video və digər texniki vasitələrdən istifadə etməklə qeydə alınması, prosesi onlayn rejimdə müşahidə etmək imkanının yaradılması mühüm yeniliklərdən biri olacaq. Bu sistem məhkəmə proseslərinin elektron qaydada qeydə alınmasına və proses iştirakçıları tərəfindən onlayn rejimdə, yaxud sonradan izlənilməsinə imkan verəcək. Nəticədə, məhkəmə işçiləri tərəfindən protokolun bilərəkdən və ya ehtiyatsızlıqdan yanlış tərtib olunması halları aradan qalxacaqdır. Məhkəmə çağırışlarının və bildirişlərin, habelə qəbul olunmuş qərarların və digər sənədlərin elektron qaydada ötürülməsi qərarların və digər prosessual sənədlərin vaxtında çatdırılmaması, bununla da şikayət etmək hüququnun pozulması iddialarını birdəfəlik aradan qaldıracaq.
Onu da qeyd edim ki, Salyan Rayon Məhkəməsində mülki işlər üzrə proses iştirakçılarına bildirişlərin sms mətn şəklində mobil telefonlara göndərilməsi forması hələlik sınaq kimi uğurla tətbiq olunur.
Bütün bunlar Azərbaycanda ədliyyə və məhkəmə sisteminin inkişafı və müasirləşdirilməsi sahəsində görülən işlərin, əldə olunan uğurlu nəticələrin bir hissəsidir. İslahatlar davam edir və sözsüz ki, bu sahədə qazanılan nailiyyətlər bizi nə qədər sevindirirsə, qarşıda duran vəzifələrimizin daha yüksək səviyyədə və keyfiyyətlə yerinə yetirilməsi üzrə məsuliyyətimizi bir o qədər də artırır.
Ən başlıcası, Heydər Əliyev siyasi kursunun layiqli davamçısı, dövlət başçısı İlham Əliyevin rəhbərliyi altında həyata keçirilən məhkəmə-hüquq islahatları göstərir ki, Azərbaycanda qanunun aliliyinin təminatı, məhkəmə sisteminin müasirləşdirilməsi, ədalət mühakiməsinin səmərəliliyinin artırılması, ümumən insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsinin yüksək səviyyədə təşkili və digər mühüm məsələlərin həlli xüsusi diqqət mərkəzindədir. Şübhə yoxdur ki, bu islahatlar ölkəmizdə qanunçuluğun, hüquq qaydalarının daha da möhkəmlənməsinə, habelə Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə demokratik imicinin yüksəlməsinə yeni-yeni töhfələr verəcək.
Bu əziz bayram münasibətilə bütün ədliyyə işçilərini Salyan Rayon Məhkəməsinin kollektivi adından təbrik edərək, şərəfli və məsuliyyətli işlərində onlara uğurlar arzulayıram.
Xəqani TAĞIYEV,
Salyan Rayon Məhkəməsinin sədri
çap et