Cəmil Ədil oğlu Əlibəyov

Azərbaycan ziyalılarına ağır itki üz verib. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, görkəmli yazıçı, publisist, əməkdar incəsənət xadimi Cəmil Ədil oğlu Əlibəyov 87 yaşında vəfat edib.

Cəmil Əlibəyov 1927-ci il dekabrın 5-də Füzuli rayonunun Dədəli kəndində anadan olub. İlk təhsilini kəndlərindəki məktəbdə alıb. 1944-cü ildə indiki Bakı Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsinə daxil olub, beşinci kursda oxuyanda Tarix fakültəsinə keçib, ali təhsilini elə bu fakültədə tamamlayıb.

 Əmək fəaliyyətinə 1949-cu ildə "Azərbaycan gəncləri" qəzetində ədəbi işçi kimi başlayan Cəmil Əlibəyov iyirmi il həmin qəzetdə ədəbi işçi, şöbə müdiri, məsul katib, son on iki ildə isə baş redaktor kimi fəaliyyət göstərib. Azərbaycan Komsomolu Mərkəzi Komitəsi bürosunun üzvü, gənclərin Ümumittifaq və Respublika təşkilatlarının qurultaylarına nümayəndə seçilib. Çalışdığı qəzet gənclərin sosial həyatını gerçəkliyi ilə işıqlandırdığına görə o vaxtkı gənc nəslin böyük etimadını, sevgisini qazanıb. Tərbiyə mövzusunda yazdığı məqalələri, gənclərin həyatından bəhs edən oçerkləri o dövrün adamları indi də xatırlayırlar. Onun işlədiyi dövrdə qəzetin tirajı 20 mindən 450 minə yüksəlib.

Cəmil Əlibəyov yazıçı, publisist olmaqla yanaşı, həm də ictimai xadim idi. O, 1970-ci ildə Respublika Radio və Televiziya Verilişləri Komitəsinin sədr müavini vəzifəsinə təyin olunub. Həmin dövr radiosu öz verilişləri ilə xalqa, onun ənənələrinə mənəvi dəyərlərinə, obrazlı dilinə daha da yaxınlaşıb. Onun yaratdığı "Bulaq" verilişi qırx ildən artıqdır ki, efirdədir. Bu verilişə görə C.Əlibəyov Azərbaycan Jurnalistlər İttifaqının "Qızıl qələm" mükafatına layiq görülüb. 1974-cü ildə C.Əlibəyova daha məsul vəzifə tapşırılıb. O, on il C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının direktoru olub. Onun rəhbərliyi dövründə  istehsal olunan filmlər say və keyfiyyətcə yüksək qiymətləndirilib, ümumittifaq, beynəlxalq və Respublika mükafatlarına layiq görülüb. "Dədə Qorqud", "Babək", "Dərviş Parisi partladır", "Tütək səsi", "İstintaq", "Ad günü", "Qayınana", "Papaq" filmləri qızıl fonda daxil edilib. C.Əlibəyov 1984-1988-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında baş redaktor və direktor, 1988-1990-cı illərdə "Kommunist" ("Xalq qəzeti") qəzetində baş redaktor işləyib. 1990-cı ildən sonra "Yazıçı" nəşriyyatında baş redaktor vəzifəsinə keçirilib, sonralar "Novruz", "Vahid" qəzetlərində baş redaktor, "Elm və həyat" nəşriyyatında təsisçi-direktor vəzifəsində çalışıb. Özünə və başqalarına qarşı olduqca tələbkar, həm də səmimi, işgüzar bir insan olan C.Əlibəyov hansı vəzifədə calışır-çalışsın, üzərinə düşən vəzifəni layiqincə yerinə yetirib, bir sıra dövlət mükafatları,  orden və medallarla təltif olunub.

Cəmil Əlibəyov bədii yaradıcılığa hələ "Azərbaycan gəncləri" qəzetində işləyərkən başlayıb. "Sınaq", "Mənim analı dünyam", "Həyatın özü", "Dözümlü məhəbbət" romanları, "Qayaların göz yaşı" povesti Moskvada rus dilinə tərcümə olunub. "Dünyanın o biri ucu", "İlk məhəbbət" romanları və "Özümü axtarıram", "Analar..", "Anam Arazım mənim" və digər povestlərinin taleyi də uğurlu olub. "Gülüstanda qətl" pyesi Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrında tamaşaya qoyulub. Onun roman və povestlərində, kiçik həcmli hekayələrində belə insan taleyi real boyalarla təsvir olunub, maraqlı, bitkin insan xarakterləti yaradılıb.

Cəmil Əlibəyovun əsərləri onun keşməkeşli həyatının bədii güzgüsüdür. "Mənim analı dünyam" romanında ana məhəbbəti ilə yanaşı ananın başına gələn müsibətlər öz əksini tapıb. Ömrünün son illərində ərsəyə gətirdiyi "Zəmanələr ilə üz-üzə" adlı iri həcmli bioqrafik əsərində isə keçdiyi həyat yoluna nəzər salmaqla yaşadığı cəmiyyətin acılı şirinli günlərini qələmə alıb.

Cəmil Əlibəyov öz qələmini tərcümə sahəsində də sınayıb və bu sahədə də böyük uğur qazanıb. Çingiz Aytmatovun "İlk müəllim", "Ana tarla", "Ağ gəmi" povestləri, J.Sandın "İndiana", S.Solovyovun "Sənin haqqında kitab", Albert Lixanovun "Həyat haqqında danışmaq istəyirəm" əsərləri Azərbaycan oxucularına məhz onun tərcüməsində çatdırılıb.

Jurnalist kimi ABŞ-dan, Türkiyədən, Avstriyadan, İrandan və b. ölkələrdən yazdığı səfər oçerkləri maraqla qarşılanıb.

Qəribəliklərlə dolu taleyində oxşarlıqlar da çoxdur. Atasının Sovet quruluşunun sinfi düşməni hesab edilərək kulaka salındığına görə ölkədən qaçması ona uşaqlıq illərində ata həsrətini, ömrünün ahıl çağında isə doğulub boya-başa çatdığı Qarabağın işğalı ona torpaq həsrətini, Vətən nisgilini yaşatdı.  Cəmil Əlibəyovu torpaqlarımızın işğalı çox sarsıtdı, öz dili ilə desək "belini əydi". Qarabağın problemləri ilə bağlı əsaslı faktlara, şəxsi müşahidələrinə söykənən məqalələri ilə bir sıra xarici ölkə mətbuatında çıxış edib haray qaldırdı.

Azərbaycanda və xaricdə çap olunmuş 40-a qədər kitabın müəllifi olan Cəmil Əlibəyov olduqca sadə, təvazökar bir insan idi. O, insanlara əl tutub yaxşılıq etməkdən həzz alırdı. Məhz elə ona görədir ki, indi onlarla tanınmış jurnalistlər, bir çox yazıçılar C.Əlibəyovu müəllim, ustad adlandırırlar.

Allah rəhmət eləsin!

Yoldaşlarından bir qrup